1582……. ……de wereld van Petrus Vervaet

door: Hugo Smits

Het zijn beroerde tijden, in 1578 mislukte ook nog de oogst en brak in Leuven en Brussel weer de pest uit. In 1582 overlijdt in Lissabon wel de gevreesde hertog van Alva, maar rond deze tijd begint Farnese aan de herovering van de Zuidelijke Nederlanden, waardoor steden als Doornik, Oudenaarde, Ieper, Dendermonde, Brugge, Gent, Brussel, Oostende, Antwerpen en Mechelen weer in Spaanse handen vallen. Over 2 jaar zal Willem de Zwij-ger worden vermoord. ‘Mon Dieu, ayez pitié de mon âme et de mon pauvre peuple’, zijn Willems laatste woorden.

90 jaar geleden heeft Columbus de Nieuwe Wereld ontdekt. Voor de inheemse bevolking was dat allerminst  een reden tot feestvreugde, want in zijn kielzog volgen de Conquis-tadores. Cortes verovert in een mum van tijd Mexico en brengt koning Montezuma ten val. Pizarro palmt het Inca-rijk in en laat koning Atahualpa terechtstellen. De Abori-ginals krijgen nog even respijt, want het zal nog even duren vóór de eerste Europeanen in Australië voet aan wal zetten.

In Engeland zit koningin Elisabeth, de dochter van Hendrik VIII, al 24 jaar stevig in het zadel. Haar nicht en rivale Mary Stuart staat al geruime tijd onder huisarrest en zal over 5 jaar op het schavot sterven. In 1582 trouwt William Shakespeare met Anna Hatha-way. Over 2 jaar sticht Walter Raleigh Virginia, de eerste Engelse kolonie in Amerika. Begin volgende eeuw houden ook de Pilgrim Fathers het in de Oude Wereld voor beke-ken en emigreren met de ‘Mayflower’ naar Amerika. Francis Drake, kaper en zeevaarder, haalt allerlei bravourestukjes uit en zal over 6 jaar de overwinning op de Spaanse Armada kunnen opeisen.

‘Paris vaut bien une messe’, met deze woorden kiest koning Hendrik IV in Frankrijk eieren voor zijn geld, want tijdens de Bartholomeusnacht zijn al eerder duizenden van zijn protestantse geloofsgenoten over de kling gejaagd. In Rusland haalt men ondertussen op-gelucht adem, want aan de heerschappij van de eerste tsaar, Ivan de Verschrikkelijke, komt een einde.

Soms verzacht de muziek de zeden, dat is zeker het geval in Italië met Claudio Monte-verdi, schepper van de opera, en bij ons met de madrigalen van Philippus de Monte. De schilder Pieter Bruegel de Oude is net overleden, maar zijn werk wordt door zijn zoons verdergezet. In 1582 wordt Frans Hals in Antwerpen geboren, zijn familie is uit Mechelen afkomstig. Met zijn levendige portretten van de Hollandse elite zal hij veel succes oogsten.

Vesalius heeft intussen naam gemaakt met zijn baanbrekend werk op gebied van de ana-tomie, ook de Vlaamse cartograaf Mercator verwerft grote roem. De Bruggeling Simon Stevin verdient zijn sporen als wis- en natuurkundige. Zo voert hij over 4 jaar valexperi-menten uit, die Galileo Galileï hem 5 jaar later vanop de scheve toren van Pisa zal na-doen. Ondanks zijn onderzoek en dat van zijn voorganger Copernicus twijfelt niemand eraan dat de zon rond de aarde draait, zoals in de Bijbel te lezen staat.

Overal in West- en Midden-Europa wordt het in de tweede helft van de 16de eeuw kouder, vooral het laatste kwart van de eeuw spant de kroon. Zo begint de zgn. Kleine IJstijd, die we o.m. kennen door de Nederlandse schilderkunst.

Over 25 jaar, in september 1607, terwijl het gezin van Petrus Vervaet en Petronella Onghenaert zich opmaakt om zich in Laarne te vestigen, zullen daar nog  4 vrouwen wegens hekserij op de brandstapel sterven.

“Daeromme zoo eyst dat de schepenen myns Edelen heere jonckheere Charles de Zuylen,

heere van Laeren etc., u Joosyne Celis condempneren [veroordelen] gheëxecuteert te wer-den ende metten vier [vuur] verbrant te werden an een staeke [brandstapel] zoo datter de doot naer volcht, […]”

En zo schreed de beschaving voort.

H. Smits